Wojnowo




Pałac w Wojnowie (niem. Woynowo) położony jest w południowo-zachodniej części wsi, w zespole pałacowo-parkowym. W otoczeniu pałacu od północy znajduje się park, a od południa dziedziniec z zabudową folwarczną z XIX i z początku XX wieku: gorzelnią, spi­chlerzem i stajnią. W zespole znajduje się także kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej, powstała z przebudowanego XIX-wiecznego spichlerza. Obecnie w pałacu mieści się sana­torium rehabilitacyjne dla dzieci.

Wojnowo po raz pierwszy wzmiankowane jest w 1623 roku, jako wieś rybacka należąca do klasztoru cystersów w Obrze. Po kasacji zakonu w 1835 roku przechodzi ona na własność rodu von Unruh. W 2. poł. XVIII wieku majątek zmieniał kilkakrotnie właścicieli. W la­tach 1905-1909 właścicielem Wojnowa został baron Aschwin, a po jego śmierci Armgarda Kundegunda, hrabina von Biesterfeld, a od 1916 roku księżna Biesterfeld zu Lippe. Miesz­kała ona w pałacu wraz mężem Bernardem i dziećmi do 1944 roku. W latach 30. XX wie­ku majątek został rozprzedany, ze względu na wysokie zadłużenie, powstałe m.in. w wy­niku prac remontowo-porządkowych przeprowadzonych w zespole pałacowo-parkowym, a związanych z planami matrymonialnymi młodego księcia Bernarda z Julianą, następczy­nią tronu Holandii. Krótko przed zakończeniem wojny pałac przejęło SS, natomiast po 1945 roku ulokowano w nim sanatorium dla dzieci.

Nie jest znana data wybudowania pierwotnej siedziby właścicieli majątku w Wojnowie ani jej twórców. W związku z tym, iż zabudowa folwarczna powstała w początkach XIX wieku, można przypuszczać, iż pałac w obecnej formie powstał około połowy XIX wieku, na zrę­bach wcześniejszej budowli. Z inicjatywy księcia Beranarda w 1910 roku przeprowadzono przebudowę elewacji tylnej, w której umieszczono na osi otwierający się arkadowo ganek z balkonem na piętrze, wykonany przez mistrza murarskiego I. Rychly.

Neobarokowy pałac jest budowlą murowaną, dwukondygnacyjną, z użytkowym podda­szem, podpiwniczoną, założoną na planie prostokąta. Obiekt posiada wysoki dach dwu­spadowy, łamany z lukarnami. Przy narożnikach fasady umiejscowione zostały sześcio­boczne wieżyczki, nakryte wielobocznymi daszkami. Elewacje frontową i tylną wzbogaca­ją ponadto umiejscowione osiowo ryzality, do których przylegają tarasy poprzedzone scho­dami (jednobiegowe rozszerzające się wachlarzowo od frontu i trójbiegowe rozdzielne od strony elewacji zachodniej). Elewacje boczne oraz ryzality zostały zwieńczone szczytami ze spływami wolutowymi. Otwory okienne częściowo są prostokątne, a częściowo półkoliście zamknięte, ujęte opaskami wykonanymi w tynku. W pałacu została zachowana oryginalna stolarka okienna i drzwiowa oraz boazerie.

Po II wojnie światowej w latach 1964-1968 przeprowadzono remont pałacu, w czasie któ­rego wykonano betonową klatkę schodową, drewniane stropy nad przyziemiem i piętrem wymieniono na ceramiczne na belkach stalowych, dostosowano obiekt do potrzeb sanato­rium poprzez wprowadzenie nowych podziałów wnętrz. Niedawno wymieniono połowę pokrycia dachowego w elewacji tylnej.


Pałac w Wojnowie wzniesiono w 1910 roku na miejscu starego w formie neobarokowej.
Swoje najmłodsze lata spędził tam książę holenderski Bernard zur Lippe-Biesterfeld, gdy miejscowość ta nosiła jeszcze nazwę Reckenwalde. Po ślubie z Julianą państwo młodzi przyjeżdżali do Wojnowa także w 1937 roku. Byli tam również z roczną Beatrix, dziś królową Holandii. W 1974 roku 63-letni książę po raz pierwszy po wojnie odwiedził Wojnowo. Dziś, z uwagi na korzystne warunki mikroklimatyczne, w dawnej siedzibie książąt holenderskich mieści się Ośrodek Leczenia Chorób Układu Oddechowego u Dzieci. Każdego roku przyjeżdzają tu holenderscy turyści. Książę przysyłał kartki, ostatnią w 1994 roku.

Kolejne ciekawostki zaczerpniete z informacji podanych przez internautów interesujących się tym tematem:
" Chrzestnym Bernarda ks.Lippe-Biesterfeld 1911-2004 był Ignacy herbu Nowina hrabia Mielżyński 1871-1938 właściciel Iwna i Chobienic,podpułkownik WP, przyjaciel i kolega ze służby wojskowej w wojsku pruskim Ojca ks.Bernarda. Ambasada holenderska w czasie ostatniej wojny opiekowała się na polecenie ks.Bernarda,adoptowaną córką Ignacego,Józefą mieszkającą w Iwnie. "

Biografia księcia Bernarda.
Książę Bernhard (29 czerwca 1911 w Jenie - 1 grudnia 2004 w Utrechcie), niemiecki arystokrata, mąż królowej Holandii Juliany, ojciec królowej Beatrix.
Urodził się jako Bernhard Leopold Friedrich Eberhard Julius Curt Karl Gottfried Peter zu Lippe-Biesterfeld, syn księcia Bernharda zur Lippe (młodszego brata panującego ówcześnie księcia Lippe w północnej Nadrenii-Westfalii) i baronessy Armgard von Sierstorpff-Cramm. Małżeństwo rodziców nie spełniało wymogów dworu panującego Lippe, w związku z czym nowo narodzony członek rodu otrzymał jedynie tytuł hrabiowski. Wkrótce jednak (jeszcze w 1911) panujący książę Lippe Leopold IV nadał mu tytuł księcia zur Lippe-Biesterfield.
W wyniku I wojny światowej ród utracił panowanie w księstwie. Książę Bernhard spędził młode lata w Prusach Wschodnich, w dobrach rodzinnych Reckenwalde (obecnie Wojnowo w Polsce) koło Zuellichau (Sulechów). Tam też zdobył podstawowe wykształcenie; gimnazjum ukończył w Berlinie w 1929. Studiował prawo na uniwersytetach w Lozannie (Szwajcaria) i Berlinie. Prowadził rozrywkowy tryb życia, był znany jako miłośnik szybkich samochodów, jazdy konnej i wypraw myśliwskich safari.
W okresie dochodzenia do władzy Hitlera odbywał służbę wojskową jako pilot i podjął później pracę w przedsiębiorstwie chemicznym IG Farben. Jego młodszy brat Aschwin publicznie poparł politykę Hitlera i NSDAP. W połowie lat 30. książę Bernhard - protestant, pochodzący z rodu książęcego - został zaakceptowany przez królową Holandii Wilhelminę jako kandydat na męża jej córki Juliany, następczyni tronu. Wybór ten wzbudził w Holandii kontrowersje, przyszły mąż Juliany uchodził za zwolennika polityki niemieckiej, która groziła wybuchem wojny na skalę europejską. W czasie spotkania z Bernhardem Hitler wskazywał na szanse sojuszu niemiecko-holenderskiego, którego osoba księcia miała być gwarantem.
Małżeństwo zostało zawarte 7 stycznia 1937. Po wybuchu wojny swoimi działaniami zyskał uznanie Holendrów. Wspomagał rodzinę królewską w wyjeździe do Anglii po napadzie niemieckim, wysłał następnie żonę z dziećmi do Kanady. Sam pozostał w Anglii, gdzie służył jako pilot (nie zaakceptowano jego oferty pracy w wywiadzie), wspierał holenderski ruch oporu w kraju oraz był osobistym sekretarzem królowej Wilhelminy. W 1944 został naczelnym dowódcą wojsk holenderskich, rok później wraz z rodziną powrócił do Holandii. Uczestniczył w rozmowach kapitulacyjnych w maju 1945.
Po wojnie pozostał w służbie wojskowej, pełniąc m.in. funkcję szefa połączonych sztabów. Pracował także w wielu organizacjach międzynarodowych i miał opinię gospodarczego ambasadora Holandii. W 1948 po abdykacji matki na tron holenderski wstąpiła jego żona Juliana.
Był inicjatorem tzw. Grupy Bilderberg, forum debat liderów intelektualnych i gospodarczych Europy Zachodniej; na spotkaniach Grupy padła m.in. inicjatywa powołania Unii Europejskiej. W 1961 książę Bernhard współtworzył znaną fundację ochrony środowiska World Wildlife Fund.
Był bohaterem kilku skandali gospodarczych i obyczajowych, przede wszystkim afery Lockheed; w 1976 ujawniono, że miał przyjąć od amerykańskiej korporacji lotniczej milion dolarów łapówki w zamian za wspieranie działalności firmy w Holandii. Afera Lockheed zatoczyła szerokie kręgi i sięgała m.in. nieuczciwej współpracy z rządem argentyńskim Juana Perona. Inny zarzut wobec księcia i jego działalności wysunął Nelson Mandela; domagał się on wyjaśnienia roli funduszu World Wildlife Fund w RPA, zarzucając współfinansowanie reżimu apartheidu.
Do skandali politycznych i gospodarczych należy dodać obyczajowe. Książę Bernhard był ojcem dwóch nieślubnych córek, jednej w Paryżu, drugiej w USA.
Z małżeństwa z królową Julianą (która abdykowała w 1980) urodziły się cztery córki:
  • Beatrix (ur. 31 stycznia 1938), od 1980 królowa Holandii
  • Irene Emma Elisabeth (ur. 5 sierpnia 1939)
  • Margriet Francisca (ur. 19 stycznia 1943)
  • Marijke Christina (ur. 18 lutego 1947)

Książę Bernhard zmarł po długiej chorobie nowotworowej 1 grudnia 2004, pół roku po śmierci żony.


Oto krótka notka na temat Wojnowa, pochodząca z książki opisującej Wielkie Księstwo Poznańskie:

"Majętność Wojnowo z wsiami Starem i Nowem Kramskiem w 1796 roku w czasie sekularyzacji klasztoru w Obrze darowana została Unruhowi. Opat oberski miał tu dom mieszkalny w starożytnym guście zbudowany, który sie dotąd dobrze zachował."
I jeszcze jeden fragment:

"Do opactwa Obra należały wsie: Jasienice, Nieborze, Kiełpiny, Chorzymin, Żodyń, Wojnowo, Kramsko Stare, Kramsko Nowe. Wszystkie te wsie są zamożne i ludne. Mieszkańcy ich odróżniają się widocznie fizyczną budową i umysłowem ukształceniem. Jest to skutek długoletniej nad niemi opieki opieki Ks. Cystersów i potwierdza postrzeżenie, że włościanie dóbr duchownych zawsze się odznaczali dobrem bytem. Opat Ks. Cystersów przemieszkiwał także w Wojnowie







Przedstawiam obszerny  materiał na temat Wojnowa. Nie będę w  tym miejscu opisywał ciekawej i trochę zagmatwanej historii tej miejscowości, o tym można sobie poczytać w różnych przewodnikach i w internecie. Skupiłem się na przedstawieniu najważniejszych obiektów i miejsc, które warto zobaczyć. A więc proponuję zobaczyć sanatorium dla dzieci z chorobami układu oddechowego,kosciół, budynek gorzelni i sąsiednie obiekty, osiedle domków jednorodzinnych, jezioro z którego Wojnowo jest chyba najbardziej słynne. Szkoda tylko, że niewiele się robi, aby plaża tzw. publiczna przypominała plażę. Jest bardzo zaniedbana, z pomostu zostały jedynie resztki, ogólnie przedstawia trochę przygnębiający widok. Ale starczy komentarza, pora na zdjęcia.

 
 
 
 
 
 
 

 
 
 


Poniżej przedstawiam serię zdjęć z tego, co pozostało po cmentarzu w Wojnowie.  Opiekuje się nim pan Żmuda i chwała mu za to, że od czasu do czasu tam zagląda. Jakis czas temu napisałem tekst na temat mojego stosunku do tych cmentarzy i nadal zdania nie zmieniłem. Uważam, że trzeba w miarę naszych skromnych możliwości o nie dbać, nawet, gdy nikt o to nas nie prosi. To świadczy o naszym stosunku do historii tej ziemi...
 

  

  

  

 

Teraz zapisy o mieszkańcach Wojnowa, którzy wyemigrowali do Australii i USA w XIX i XX wieku, lub po prostu stąd wyjechali:

Christoph Hildebrand, urodzony 10 listopada 1836 roku w Wojnowie, (zauważmy, że w tamtym czasie Wojnowo miało jeszcze polską nazwę pisaną Woynowo)

Nathalie Christine Mittelstaedt, urodzona 21 października 1872 roku w Wojnowie, zmarła 14 listopada 1933 roku w Merill w stanie Wisconsin, USA

Bernhard Kasimir von Lippe Biesterfeld, urodzony 26 września w Wojnowie, zmarł 19 czerwca 1934 roku w Monachium.

3 komentarze: