Most kolejowy w rejestrze zabytków.

 Zapewne niektórzy z Was już pewnie o tym wiedzą, ale nasz most kolejowy od 2021 roku wpisany został do rejestru zabytków województwa lubuskiego. To bardzo dobra wiadomość! Nie wiem jednak czy uchroni to przed aktami wandalizmu i próbami rozebrania mostu. Na pewno zwiększy to jednak odpowiedzialność karną za takie próby.

Powojenne dokumenty.

 Przeglądając ostatnio zasoby naszego archiwum państwowego w Zielonej Górze, znalazłem kilka ciekawych dokumentów z naszej najnowszej historii. Otóż znalazłem spisy członków ówczesnych gminnych rad narodowych. I tak np. w Trzebiechowie znalazłem kilka znajomych nazwisk, wśród nich ...mojego dziadka Grzegorza Wenne! Na pewno będziecie zainteresowani kto był radnym zaraz po wojnie. Muszę przedtem wyjaśnić, że wieś Smolno Wielkie do roku 1952 była częścią gminy Trzebiechów, dlatego też miała swoich radnych właśnie w Trzebiechowie.

Jeszcze jako ciekawostka, tym razem dotycząca mieszkańca Podlegórza. To legitymacja radnego z Podlegórza pana Albina Awzana, który był delegatem do Powiatowej Rady Narodowej w Świebodzinie w 1946 roku.

Emigracja do Australii.

 Niejednokrotnie wspominałem już o dużej emigracji z naszego regionu do dalekiej Australii. Wyobrażam sobie jaka musiała być determinacja która  pchnęła tych ludzi do takiego kroku. Faktem jest, że w połowie XIX wieku Brandenburgia była bardzo biednym regionem i panowała tu ogromna bieda i niedostatek. Stąd taka decyzja niektórych jej mieszkańców. 

Znalazłem w ostatnim czasie kolejne ciekawe materiały dotyczące emigracji do Australii z naszej okolicy. Na początek przedstawiam zapis o emigracji Anne Eleonore Bradtke z domu Fischer, urodzonej w Ostrzycach dnia 20 sierpnia 1846 roku. Była córką Johanna Christiana Friedricha Fischera i Johanny Louisy z domu Petras. Anna zmarła w mieście Tanunda w południowej Australii 22 kwietnia 1914 roku. Oto jej nagrobek na cmentarzu w tym mieście.

Kolejnym emigrantem był Johann Wilhelm Philipp urodzony w Ostrzycach w 1817 roku, był synem Andreasa i Marii z domu Kurzmann. Wyjechał razem z pastorem Kavelem z Klępska w 1838 roku.

Następna osoba z Ostrzyc to Johann Christian Wolf i jego żona Maria Elisabeth z domu Pietrass. Johann urodził się 24 czerwca 1789 roku w Ostrzycach, zmarł 23 grudnia 1884 roku w North Rhine w południowej Australii.

Była też jedna osoba ze Smolna Wielkiego- Karl Friedrich Eduard Reimann liczący lat 34 i jego żona Leontyna Bertha z domu Schroeder lat 31. Wypłynęli na statku "Emmy" z Hamburga we wrześniu 1849 roku, dopłynęli do portu w Melbourne 4 stycznia 1850 roku. Jak sami widzimy, taka podróż trwała bardzo długo.

Kolejni goście odwiedzili naszą wieś.

 Stało się już niemal tradycją, że każdego roku, szczególnie latem, odwiedzają nas goście zza granicy. Tym razem odwiedzili nas goście z Niemiec. Odwiedziła nas rodzina Pana Alexandra von Schenckendorffa. Ale przedtem kilka słów wstępu. Z panem Alexandrem kontakt utrzymuję od wielu już lat. To właśnie on podarował mi kronikę swojego rodu i to właśnie dzięki niemu dowiedziałem się sporo o historii tej zasłużonej rodziny. Rodzina ta była właścicielem okolicznych dóbr, nie tylko Smolna Wielkiego, od roku około 1458 aż do 1817 roku. O samej kronice rodu pisałem już wielokrotnie. Być może za jakiś czas zrobię jakieś podsumowanie na temat mojej wiedzy o tym rodzie. Wypada jedynie żałować, że do dzisiaj jedynym śladem po tym znamienitym rodzie jest krypta przy naszym kościele.To tam niegdyś chowani byli przodkowie tej rodziny. Nie ma też pałacu ani kościoła. Muszę w tym miejscu przypomnieć, że pałac rodziny Schenckendorff był pałacem drewnianym i istniał tam zapewne do czasu wybudowania murowanego, czyli do połowy XIX wieku. To samo z kościołem- zapewne mało kto wie, że na miejscu naszego kościoła zbudowanego w 1854 roku, był kościół drewniany, którego fundatorem była właśnie rodzina von Schenckendorff. To tak gwoli przypomnienia.

Pokuszę się tylko do podania najważniejszych faktów o tej rodzinie i ich pobycie w Smolnie Wielkim.

W bliżej nieokreślonym dokumencie z r. 1393 pojawia się Hans von Schenckendorff. W dokumencie tym wymieniony jest również Hans Sucko, co do którego jest pewność, że mieszkał w Heinersdorfie, niedaleko Smolna. Wzmiankowanie przedstawiciela rodu von Schenckendorffów jest mocnym dowodem na to, że ten ród zamieszkiwał już wtedy te okolice. Kolejnym dowodem na na przeniesienie gniazda rodowego z okolic Gubina do Smolna jest zmiana pisowni nazwiska z Schenckendorf na Schenckendorff. Brak jednakże bezposrednich dowodów na osiadłość rodu w Smolnie w tym czasie. Potwierdza to dopiero nieopisany dokładniej przez autora tekstu dokument z 1458 roku, w którym wnuk Hansa, również Hans von Schenckendorff, wzmiankowany jest jako "Herr auf Schmoellen", czyli Pan na Smolnie. Pierwszy odnaleziony akt nadania lenna pochodzi z późniejszego okresu, bo z roku 1498. Opisane dokumenty przemawiają za tym, że przejęcie we władanie nowego gniazda rodowego- Smolna, miało miejsce w końcu XIV w. lub na początku XV wieku."
(materiał opublikowany na podstawie niemieckiego tekstu strony rodziny von Schenckendorff). Pałac w Smolnie jako siedziba rodowa został wybudowany w miejsce poprzedniego, drewnianego (został spalony). Wybudowany w wiejskim stylu, jako reprezentacyjna budowla. Stał się przez ponad 100 lat siedzibą rodu. Został wybudowany na początku XIX wieku, na krótko przed kampanią napoleońską. Został wzniesiony wg modnego wówczas stylu angielskiego.

    Rodzina Schenckendorffów osiągnęła szczyt potęgi w XVII i XVIII wieku. Swym zasięgiem obejmowała gałęzie w Prusach wsch. i na Śląsku.  W XIX wieku zaczęła zmniejszać się liczba najstarszej linii rodu ze Smolna. Z czasem bardziej zamożne gałęzie rodu zaczęły wymierać. W końcowym etapie dynastii, wschodniopruska linia zaczęła zanikać. Jednak najcięższe chwile dla rodu przyszły podczas kampanii napoleońskiej w 1817 r. Kampania ta przyniosła wielkie spustoszenie, siedziba rodu została poważnie zniszczona, a wielu członków rodziny zginęło.Pałac został zniszczony w 1945 roku. Nie był on jednak pałacem jego rodziny. Zniszczony pałac zbudowano  w 1860 roku. Rodzina von Schenckendorffów opuściła Smolno w 1817 roku. Ich zamek został zbudowany przed pałacem w tym samym miejscu w XV wieku i wykonany był z drewna. Został zniszczony (lub spalony) przed 1870 rokiem. Niestety nie ma zdjęć, czy rysunku tamtego zamku. Grobowiec rodzinnny znajdujący się w Smolnie zbudowany został w okresie renesansu. Dziadek pana von Schenckendorffa miał wiele starych dokumentów o Smolnie sprzed wojny, ale uległy one zniszczeniu podczas powietrznego ataku bombowego Amerykanów. To jest wielka strata dla jego rodziny. Obiecuje przyjechać któregoś dnia ze swym bratem Wolfem do Smolna.

W związku z tym, że nie ma już tych obiektów, nasi goście mogli zobaczyć chociaż to co było do obejrzenia- nasz kościół, kryptę, miejsce w którym stał ich pałac, obejrzeli most kolejowy i naszą piękną rzekę, stację kolejową ( właściwie to co po niej pozostało) i cmentarz. Każda taka wizyta ma przede wszystkim charakter sentymentalny i taka zapewne była. Jestem o tym przekonany.

Byli mieszkańcy Smolna Wielkiego.

 Tym razem znów o dawnych mieszkańcach naszej wsi którzy się tu urodzili, ale los poniósł ich gdzie indziej.  Zamieszkali nawet w dalekiej Australii. 

Oto lista byłych mieszkańców z różnych lat, którą sporządziłem na podstawie ogólnodostępnych materiałów  z drzew genealogicznych.

Willi Heinrich Spaeth

·         Urodzony 25 lipca 1883 - Smolno Wielkie

·         Zgon13 grudnia 1963 - Bremerton, Kitsap, Washington, USA

·         Rodzice- Johann Spaeth, Anna Louise Auguste Martha Spaeth (z domu Seiffert)

Johann Friedrich Wilhelm Carl Herrmann

·         Urodzony 18 grudnia 1847 Smolno Wielkie

·         Zgon 9 lipca 1906 - Hamilton, Victoria, Australia

·        

Anna Rosina Rentsch (z d. Herrmann)

·         Urodzona 7 czerwca 1844 Smolno Wielkie

·         Zgon 2 października 1898 - Hamilton, Victoria, Australia

Johann Carl Kulnig

·         Urodzony 21 grudnia 1845 - Smolno Wielkie

·         Zgon 16 września 1908 - Berlin-Schöneberg,

Ernst Gottfried Mattner

·         Urodzony 4 września 1858 - Smolno Wielkie,

·         Rodzice- Johann Gottfried Mattner, Maria Elisabeth Mattner (z d. Seidel)

Pauline Ernestine Senftleben (z d. Reuter)

·         Urodzona 5 listopada 1855 - Smolno Wielkie

·         Rodzice- Johann Friedrich Reuter, Johanne Dorothea Reuter (z d. Matschoss)

Johann Gottlieb Burghardt

·         Urodzony 2 maja 1838 - Smolno Wielkie,

·         Syn Louise Semmler (z d. Burghardt)

Johanna Eleonore Spieß (z d. Ihsmer)

·         Urodzona 1853 Smolno Wielkie

·         Rodzice-Johann Wilhelm Ihsmer, Johanna Dorothea Ihsmer (z domu Einsporn)

August Parnitzki

·         Urodzony 1 sierpnia 1822 - Smolno Wielkie

·         Zgon- 10 stycznia 1880 – Kargowa

Johann Carl Kulnig

·         Urodzony 21 grudnia 1845 - Smolno Wielkie

·         Zgon-16 września 1908 - Berlin-Schöneberg

Carl Heinrich Löchel

·         Urodzony 19 lutego 1861 - Smolno Wielkie

·         Zgon- 1933

·         Rodzice-Johann Christoph Löchel, Johanne Eleonore Löchel (z d. Schober)

Anna Rosina Rentsch (z d. Herrmann)

·         Urodzona 7 czerwca 1844 Smolno Wielkie,

·         Zgon- 2 listopada 1898 - Hamilton, Victoria, Australia

Johann Gottlieb Löchel

·         Urodzony około 1833 - Smolno Wielkie

·         Zgon- 9 maj 1886 – Kargowa

Friedrich Hermann Wilksch

·         Urodzony 25 lutego 1879 - Smolno Wielkie,

·         Rodzice- Gottlieb Wilksch, Louise Wilksch (z d. Graf)

Heinrich Ernst Reuter

·         Urodzony 24 lutego 1861 - Smolno Wielkie,

·         Rodzice- Johann Friedrich Reuter, Johanne Dorothea Reuter (z d. Matschoss)

Ernst Gottfried Mattner

·         Urodzony 4 września 1858 - Smolno Wielkie

·         Rodzice- Johann Gottfried Mattner, Maria Elisabeth Mattner (z d. Seidel)

Waltrud Elfriede Ermisch-Hellmann (z d. Gellert)

·         Urodzona 20 marca 1936 - Smolno WielkieZgon26 mar 2016 - Düsseldorf

·         Rodzice- Fritz Gellert, Frieda Gellert (geb. Thurein)

Johanne Eleonore Kwaschnik (z d. Königstädt)

·         Urodzona 20 czerwca 1830 - Smolno Wielkie

·         Zgon- 23 lipca 1878 – Kargowa

Friedrich Wilhelm Duille

·         Urodzony 1 stycznia 1885 - Smolno Wielkie

·         Rodzice- Gottlieb Duille, Eleonore Duille (z d. Knorr)

Dorothea Lehda

·         Urodzona maj 1808 - Smolno Wielkie,

·         Zgon- 17 grudnia 1879 - Kargowa, Polska

Pauline Ernestine Senftleben (z d. Reuter)

·         Urodzona 5 listopada 1855 - Smolno Wielkie

·         Rodzice- Johann Friedrich Reuter, Johanne Dorothea Reuter (z d. Matschoss)

Johann Gottlieb Gähle

·         Urodzony 29 czerwca 1858 - Smolno Wielkie

·         Rodzice-Johann Samuel Gähle, Rosina Gähle (z d. Schulz)

·         Żona- Anna Christina Gähle (z d. Lange)

Carl Heinrich Löchel

·         Urodzony 19 lutego 1861 - Smolno Wielkie

·         Zgon- 1933

·         Rodzice- Johann Christoph Löchel, Johanne Eleonore Löchel (z d. Schober)

 

 Jako uzupełnienie tego artykułu załączam metrykę zgonu Augusta Parnickiego, który zmarł 10 stycznia 1880 roku w Kargowej, ale urodzony był w Smolnie w 1822 roku. Z moich badań wiem, że Parnitzki miał w Smolnie piekarnię ( w obecnym domu p. Pigłasów). Wydaje mi się, że to jednak chodzi o jego syna, który miał tu zostać i prowadzić piekarnię.